Dünya genelindeki 202 ülkenin 186'sına demir-çelik ürünleri ihraç eden Türkiye, son beş yılda Ortadoğu ve Kuzey Afrika pazarlarında kaybettiği yaklaşık 6,5 milyar dolarlık ihracatı yeniden kazanmanın peşinde. Bu amaçla özellikle dünyanın en büyük demir-çelik üreticisi olan Çin'e yakın Uzakdoğu ülkelerine göz diken ihracatçılar, kg fiyatını da hızla yukarı çekmek için devlet desteği ile kurulan AR-GE merkezleri ve test laboratuvarlarına akın ediyor.
Demir-Çelik üreticileri, geçtiğimiz günlerde kamuoyunun gündemine inşaat sektörü ile yaşanan 'fiyat' tartışması ile geldi. İnşaatçıların 16 Nisan referandumu sonrasında artan talebine karşılık elinde stok bulunmayan şirketlerin fiyatlara zam yapması sonucunda, inşaatçılar demir alımını durdurmaya kadar varacak bir tepkiyi gündeme getirdi. Bunun üzerine ekonomi yönetimi duruma müdahale etti. Son olarak, hafta içinde Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekçi, inşaat sektöründe krize yol açan demir fiyatlarındaki yükseliş konusunda yapılan çalışmanın sonuçlandırıldığını ve yüzde 30'luk vergi oranının yandan fazlasının düşürüldüğünü açıkladı.
BEŞ AYDA YÜZDE 38 ARTIŞ Çelik İhracatçıları Birliği verilerine göre, ocak-mayıs dönemi ihracatı geçen yılın aynı dönemine göre miktar bazında yüzde 21,3 artışla 8,3 milyon ton, değer bazında ise yüzde 38,7 artışla 4,9 milyar dolar oldu. Diğer birliklerin faaliyet alanına giren demir çelik ürünleri de eklendiğinde Türkiye'nin 2017 yılının ilk beş ayındaki toplam çelik ihracatı miktar bazında 8,6 milyon ton, değer bazında ise 5,8 milyar doları buldu.
Çelik ihracatında ilk beş aylık rakamları Ekonomist'e değerlendiren Çelik İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Namık Ekinci, "Son birkaç yıldır yaşadığımız kayıpları telafi etmeye çalışıyoruz" diyor. Ortadoğu ve Kuzey Afrika pazarlarındaki sıkıntılardan dolayı, bu bölgelerin yerini hızla Avrupa ve Uzakdoğu ülkelerinin aldığını dile getiren Ekinci, şunları söylüyor: "Beş aylık dönemde Avrupa Birliği'ne ihracatımız yüzde 109 artarak 2,5 milyon tona ulaştı. Bu bölgeye en fazla sıcak yassı, dikişli boru, filmaşin, inşaat çeliği ve yassı kaplama ihraç ettik. Uzakdoğu ülkelerine ihracatımız ise yüzde 626 artışla 697 bin tona yükseldi. Bu bölgeye inşaat çeliği, filmaşin, kütük ve profil gibi uzun mamul ürünlerde dikkat çekici artış yaşadık."
Çelik sektöründe son yıllarda yüzde 35'ler oranında gerileyen ihracatın yeniden toparlanmasında katma değerli üretimin giderek ağırlık kazanmasının da payı var.
"KG FİYATI YÜZDE 15 ARTTI" Namık Ekinci, 2017'nin ilk beş ayında kilogram başına ihracat fiyatının geçen yılın aynı döneme göre yüzde 15 arttığını belirtiyor. Türkiye'nin dünyanın en büyük sekizinci çelik üretici olmasına karşın, ihracat birim fiyat sıralamasında en büyük 20 üretici arasında 17'nci sırada bulunduğuna işaret eden Ekinci, "2017'nin ilk beş ayında bizim ton başına 580 dolara sattığımız çeliği ABD 1.704 dolara, Çin ise 787 dolara satıyor. Geçen yıllara göre ihracat birim fiyatımız artmış olup, önümüzdeki yıllarda katma değerli ürünlerin artışıyla birlikte bu rakamın daha da yükseleceğini düşünüyoruz" diyor.
AR-GE MERKEZLERİ Bu noktada sektör bileşenlerinin katkısıyla kurulan AR-GE laboratuvarları ve dünya standartlarındaki test merkezleri, Türk çeliğinin kalitesini artırma yönünde önemli bir adım oldu. Çelik ihracatçıları Birliği'nin sektörün AR-GE ve inovasyon çalışmalarını yürütmek üzere kurduğu Malzeme Test ve İnovasyon Laboratuvarları A.Ş. (MATlL) ile birlikte, İstanbul Kalkınma Ajansı (ÎSTKA) desteğiyle İstanbul Teknik Üniversitesi Maslak Kampüsü'nde kurulan Çelik Test ve Araştırma Merkezi (ÇETAM) çelik sektöründeki katma değerli üretimi özendirmek açısından büyük öneme sahip. Son bir yıldır faaliyette olan bu kurumlar, Türkiye'nin yıllık yaklaşık 9 milyon tonluk inşaat demiri ihracatındaki tarife dışı teknik engellerini tamamen ortadan kaldırmış durumda.
ÇETAM'ın kapılarını ilk kez Ekonomist Dergisi'ne açan ÇETAM Genel Müdürü Doç. Dr. Hüseyin Soykan, "Şirketlerimizin uygunluk değerlendirmesi için zorunlu akredite test ve analizlerin değeri birkaç milyon dolar olsa da, yapılan ihracat birkaç milyar dolar mertebesindedir. Ayrıca bünyemizde savunma sanayiinde kullanılan zırh çeliklerinin geliştirilmesine başlanmıştır" diyor.
108 FİRMA BAŞVURDU ÇETAM, AR-GE ve yenilik altyapısının güçlendirilmesi için 2010 yılından bu yana 287 projeye 200 milyon TL'nin üzerinde kaynak aktaran İstanbul Kalkınma Ajansı'nın ilk güdümlü projesi olma özelliğini taşıyor. İstanbul Kalkınma Ajansı Genel Sekteri özgül Özkan Yavuz, İstanbul'u yalnızca çelik sektörü için değil bölgesel anlamda AR-GE konusunda cazibe merkezi haline getirmeyi amaçladıklarını söylüyor.
Temmuz 20l6'da faaliyete geçen merkezden bugüne kadar Tosçelik, Erdemir, Kale Kalıp, Şişecam, Habaş gibi sektörün önemli şirketlerinin de bulunduğu 108 Türk şirketi faydalandı. ÇETAM Genel Müdürü Doç. Dr. Hüseyin Soykan, yakın zamanda yalnızca Türk şirketlerinin değil yabancı firmaların da kalite standartlarını belirleyecek noktaya geldiklerini vurgulayarak, "Yakın zamanda bu alanda hizmet ihracatı da yapacağız" diye konuşuyor.
YENİ YATIRIMSektöre örnek olan firmaların AR-GE alanındaki yeni yatırımları da dikkat çekiyor. Sektörün önde gelen oyuncularından Tosçelik, AR-GE yatırımlarını hızla genişleten firmaların başında geliyor. Osmaniye bölgesindeki üretim tesisinde çok büyük bir AR-GE merkezinin inşaatına başlayan şirketin yönetim kurulu başkanı ve Türkiye Çelik Üreticileri Derneği (TÇÜD) Başkanı Fuat Tosyalı, "Türkiye demir çelik sektörünün ancak katma değerli üretimle Çin başta olmak üzere bu konudaki lider ülkelerle rekabet edebileceği konuma yükseleceğini biliyoruz" diyor. Tosyalı Holding olarak Japon Toyo Kohan ile Türkiye'de gerçekleştirdikleri ortaklığın Türk çelik sektörünün katma değerli üretimine büyük katkı sağlayacağını vurgulayan Tosyalı, "Bu yıl ihracatta yüzde 15 artışla 1 milyar doları kolayca aşarız düşüncesindeyiz. 2020 yılında ise en az 1,5 milyar doların üzerinde ihracat hacmine ulaşmayı hedefliyoruz" diye konuşuyor.
YENİ HEDEF ÇİN’İN ARKA BAHÇESİÇelik ihracatçıları için yeni dönemde en fazla öne çıkan iki pazar Avrupa ve Uzakdoğu olacak. İlk beş ayda Çin'in arka bahçesi sayılan Singapur, Hong Kong, Malezya, Endonezya ve Hindistan'a çelik İhracatı yüzde 626 artırılarak önemli bir atak yapıldı. Bu bölgeye toplamda yaklaşık 700 bin tonluk satış gerçekleştirildi. Yıl sonuna kadar bu rakamın 1,5 milyon ton civarına ulaşması bekleniyor, öte yandan Orta Amerika ve Karayipler bölgelerinde yer alan ülkeler de sektörün radarında. Yıl içinde Orta ve Güney Amerika'da gerçekleştirilecek fuar ve tanıtım toplantılarına katılacak olan sektör oyuncuları, yeni süreçte son beş yılda iç savaşlar ve terör olayları nedeniyle ağır kayıplar yaşadıkları Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkeleri yerine bu bölgelere ağırlık verecekler.
Kaynak: Ekonomist